Skip to main content
Baile
Aoisghrúpaí
4 Bliain agus níos óige
Ainmneacha Gaeilge
Naíonraí
Ag úsáid Gaeilge le do pháistí
Ag labhairt Gaeilge le do gharpháistí
Ag tógáil páistí le Gaeilge taobh amuigh den Ghaeltacht
Ag tógáil páistí le Gaeilge sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
4 - 12 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
An Ghaelbhratach
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
12 - 18 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
5 leid – Ag dul chun na Gaeltachta
An Ghaelbhratach
Féilte
Ag úsáid d’ainm as Gaeilge
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
18 - 22 Bliain
Cumainn Ghaelacha & Aontais Mhac Léinn
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
22+ Bliain
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Ranganna Gaeilge do Dhaoine Fásta
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Féilte
Saoire sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
Pobal
Nuachtlitreacha PEIG.ie – Ríomhphost & WhatsApp
Tithe agus tailte atá ar díol agus ar cíos sna ceantair Ghaeltachta – dar le Daft.ie
10 bhFáth le Clárú don Eolaire Gnó
Tacaíochtaí ar fáil do ghnóthaí
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Sloinnte
An Ghaeltacht
Grúpaí Pobail
Na Lárionaid Ghaeilge
Na Ceanneagraíochtaí
Féilte
Seachtain na Gaeilge le Energia
Imeachtaí Ardú Feasachta
Leabhair Ghaeilge
Podchraoltaí Gaeilge
An Chaint
Oifigigh Gaeilge i bhFeidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS)
7 dtreoir le bheith níos sábháilte ar líne
Foghlaim
Ag foghlaim na Gaeilge
Naíonraí
Gaelcholáistí
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
An Ghaeilge i Scoileanna Béarla
Ranganna
Seirbhísí Gaeilge do Scoileanna
Téarmaíocht agus Gramadach ar líne
Cearta
Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003
Cairt Eorpach do Theangacha Réigiúnacha & Mionlaigh
Straitéisí Gaeilge ó Thuaidh is ó Dheas
Seirbhísí ar fáil as Gaeilge
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Feachtasaíocht
Taighde Gaeilge
Ag úsáid Gaeilge le seirbhísí stáit
An Coimisinéir Teanga
6 fhorbairt teicneolaíoctha atá ó chainteoirí na Gaeilge
Fostaíocht
Leabhrán Ghairmeacha le Gaeilge
Físeáin: ‘Do Ghairm le Gaeilge’
Gairmeacha le Gaeilge san Eoraip
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Folúntais
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
CV Samplach Gaeilge
Ag lorg poist leis an nGaeilge
Cé hiad na fostóirí Gaeilge is mó?
Comhairle agallaimh do phost le Gaeilge
5 leid d’fhísagallaimh
Bileog Eolais faoi Phoist Fhéideartha
Ceisteanna Coitianta
Baile
Aoisghrúpaí
4 Bliain agus níos óige
Ainmneacha Gaeilge
Naíonraí
Ag úsáid Gaeilge le do pháistí
Ag labhairt Gaeilge le do gharpháistí
Ag tógáil páistí le Gaeilge taobh amuigh den Ghaeltacht
Ag tógáil páistí le Gaeilge sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
4 - 12 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
An Ghaelbhratach
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
12 - 18 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
5 leid – Ag dul chun na Gaeltachta
An Ghaelbhratach
Féilte
Ag úsáid d’ainm as Gaeilge
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
18 - 22 Bliain
Cumainn Ghaelacha & Aontais Mhac Léinn
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
22+ Bliain
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Ranganna Gaeilge do Dhaoine Fásta
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Féilte
Saoire sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
Pobal
Nuachtlitreacha PEIG.ie – Ríomhphost & WhatsApp
Tithe agus tailte atá ar díol agus ar cíos sna ceantair Ghaeltachta – dar le Daft.ie
10 bhFáth le Clárú don Eolaire Gnó
Tacaíochtaí ar fáil do ghnóthaí
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Sloinnte
An Ghaeltacht
Grúpaí Pobail
Na Lárionaid Ghaeilge
Na Ceanneagraíochtaí
Féilte
Seachtain na Gaeilge le Energia
Imeachtaí Ardú Feasachta
Leabhair Ghaeilge
Podchraoltaí Gaeilge
An Chaint
Oifigigh Gaeilge i bhFeidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS)
7 dtreoir le bheith níos sábháilte ar líne
Foghlaim
Ag foghlaim na Gaeilge
Naíonraí
Gaelcholáistí
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
An Ghaeilge i Scoileanna Béarla
Ranganna
Seirbhísí Gaeilge do Scoileanna
Téarmaíocht agus Gramadach ar líne
Cearta
Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003
Cairt Eorpach do Theangacha Réigiúnacha & Mionlaigh
Straitéisí Gaeilge ó Thuaidh is ó Dheas
Seirbhísí ar fáil as Gaeilge
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Feachtasaíocht
Taighde Gaeilge
Ag úsáid Gaeilge le seirbhísí stáit
An Coimisinéir Teanga
6 fhorbairt teicneolaíoctha atá ó chainteoirí na Gaeilge
Fostaíocht
Leabhrán Ghairmeacha le Gaeilge
Físeáin: ‘Do Ghairm le Gaeilge’
Gairmeacha le Gaeilge san Eoraip
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Folúntais
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
CV Samplach Gaeilge
Ag lorg poist leis an nGaeilge
Cé hiad na fostóirí Gaeilge is mó?
Comhairle agallaimh do phost le Gaeilge
5 leid d’fhísagallaimh
Bileog Eolais faoi Phoist Fhéideartha
Ceisteanna Coitianta
cathal-o-sandair-a-chomoradh-i-leabharlann-rath-maonais 100-bliain-o-rugadh-e

Cathal Ó Sándair á chomóradh i Leabharlann Ráth Maonais 100 bliain ó rugadh é

Beidh sé céad bliain amárach, an 15 Iúil, ó rugadh an scríbhneoir Gaeilge ba mhó ráchairt riamh, Cathal Ó Sándair. Chun é sin a chomóradh, beidh taispeántas ar a shaol agus ar a shaothar le feiceáil i Leabharlann Ráth Maonais as seo go deireadh na míosa.

“Ón tús bhí muid ag iarraidh go mbeadh an taispeántas i mBaile Átha Cliath, áit ar chaith Ó Sándair formhór a shaoil, dá bhreithlá i mí Iúil,” arsa Róisín Adams, ball de Choiste Comórtha Chathail Uí Shándair. “Ní fhéadfadh muid áit níos fearr ná Leabharlann Ráth Maonais a roghnú dó. Ní hamháin go bhfuil an leabharlann féin go hálainn – agus foireann na leabharlainne an-fháiltiúil – ach chaith Ó Sándair go leor ama sa leabharlann chéanna agus é óg – is i mBeairic Portobello (Beairic Chathail Brugha anois) a tógadh é, timpeall an chúinne ón leabharlann. Imríonn Ráth Maonais ról suntasach i gceann dá leabhair is mó díol, An tEitleán Dofheicthe, fiú amháin.”

Ar feadh dhá scór bliain chuir Cathal Ó Sándair (1922-1996) déagóirí na hÉireann ag léamh leabhair Ghaeilge le fonn – uaireanta faoin mbinse scoile, fiú. Bleachtaireacht, eachtraíocht, buachaillí bó, ficsean eolaíochta – thriail Ó Sándair gach seánra faoin spéir le léitheoirí óga a mhealladh, agus d’éirigh leis. Foilsíodh beagnach 120 leabhar dá chuid idir na 1940idí agus na 1960idí agus díoladh breis agus 120,000 cóip díobh, figiúr nár sháraigh aon údar Gaeilge riamh ná ó shin.

I bhfíseán a rinne mac Chathail Uí Shándair, Joe Saunders, in ómós dá athair cúpla bliain ó shin., dúirt an saineolaí ar shaothar an údair, an Dr Róisín Adams, gur 1000 cóip a d’fhoilsíodh an Gúm dá aistriúcháin ar dtús agus go mbeadh an t-ádh air “dá mba rud é go raibh an 1,000 cóip sin díolta taobh istigh de dheich mbliana”. Níorbh amhlaidh an cás nuair a thosaigh Ó Sándair ag scríobh sna 1940idí. Díoladh míle cóip taobh istigh de mí amháin den chéad leabhar dá chuid a foilsíodh Na Mairbh a d’fhill.

Bhí cáil nach beag air lena linn, ach sa lá atá inniu ann is beag cuimhne atá ag an bpobal air – is luaithe a d’aithneofaí ainm Réics Carló, bleachtaire ficseanúil Uí Shándair, ná mar a d’aithneofaí ainm an té a chum.

Deir an t-údar Alan Titley ina leabhar An tÚrscéal Gaeilge gurb é Cathal Ó Sándair a rinne an “gníomh aonair pinn is éachtaí i stair an úrscéil Ghaeilge”.

Bhí Joe Steve Ó Neachtain ar dhuine de na scríbhneoirí a dúirt go ndeachaigh saothair Uí Shándair i bhfeidhm ‘go huafásach mór’ air agus é ag fás aníos.

“Thuig muid ariamh roimhe sin gur daoine eile a scríobhfadh leabhair, faoi rudaí eile, nach raibh aon bhaint againn leis, ach nuair a chonaic tú leabhar scríofa faoin ábhar a bhí cloiste agat sna tithe cuairte, chuaigh sé i bhfeidhm go mór mór mór orm, caithfidh mé a rá,” ar sé.

Tá an taispeántas dátheangach Ag Léamh faoin mBinse Scoile: Scéal Chathail Uí Shándair ar camchuairt timpeall na tíre ó thús mhí an Mhárta., Bhí sé i nDún Dealgan, Corcaigh, Gaoth Dobhair agus Gleann Cholm Cille go dtí seo. Is é aidhm an taispeántais scéal Chathail Uí Shándair a roinnt le hoiread daoine agus is féidir agus ainm Uí Shándair a chur ar ais i mbéal an phobail céad bliain i ndiaidh a bhreithe. Beidh an taispeántas le feiceáil i Leabharlann Ráth Maonais as seo dtí an 30 Iúil, agus tá leagan digiteach de ar taispeáint i Leabharlann an ILAC freisin.

Mar chuid den chomóradh speisialta ar Chathal Ó Sándair an mhí seo, beidh seoladh leabhar á reáchtáil ag an nGúm i Leabharlann Ráth Maonais inniu (Déardaoin) ar a 6.00pm, tráth a seolfaidh Sorcha Ní Mhonacháin ó RTÉ atheagráin de Na Mairbh a d’Fhill agus An tEitleán Dofheicthe – an chéad dá leabhar a scríobh Ó Sándair. Tá fáilte roimh chách ag an imeacht.

Níos mó